Φυσικοχημικές μέθοδοι διάγνωσης- τεκμηρίωσης (Θ)

Εισαγωγή, ορισμός και βασικές αρχές εφαρμογής μεθόδων εξέτασης και μη καταστρεπτικής τεκμηρίωσης. Όρια, συμπληρωματικότητα και δυνατότητες των μεθόδων.  Μεθοδολογία και Διάγραμμα Ροής.

Στόχοι Ενότητας

Να εισάγει τους φοιτητές στο γνωσιολογικό πλαίσιο της εφαρμογής των μεθόδων διάγνωσης/τεκμηρίωσης και η αποσαφήνιση του αντίστοιχου επιστημονικού πεδίου.

Λέξεις Κλειδιά

Διάγνωση, τεκμηρίωση, μη καταστρεπτικές τεχνικές 

Επίδραση ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και ύλης, απορρόφηση UV-ορατού, ηλεκτρονιακές μεταπτώσεις σε οργανικά μόρια, σε σύμπλοκα ιόντα και σε ημιαγωγούς.

Στόχοι Ενότητας

Η παρουσίαση των βασικών χαρακτηριστικών , μεγεθών και οπτικών φαινομένων που συμβαίνουν στην αλληλεπίδραση της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με την ύλη.

Λέξεις Κλειδιά

Ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, οπτικά φαινόμενα, φωτομετρικά μεγέθη

Το χρώμα ως  φυσική ιδιότητα των υλικών (χρωματικός ερεθισμός) και στοιχείο τεκμηρίωσης αυτών (Αρχές χρωματομετρίας,  βασικά και συμπληρωματικά χρώματα,  προσθετική και αφαιρετική μέθοδος, Χρώμα και φάσμα απορρόφησης, ερμηνεία  του χρώματος των χρωστικών και των βαφών. Μέτρηση χρώματος. Συστήματα ταξινόμησης χρωματικών ερεθισμών.

Στόχοι Ενότητας

Η αποσαφήνιση της έννοιας χρώμα-χρωματικός ερεθισμός ως ιδιότητα της ακτινοβολίας με βάση την προσθετική και αφαιρετική μέθοδο καθώς επίσης ως στοιχείο ταυτοποίησης των υλικών.

Λέξεις Κλειδιά

χρώμα, χρωματικός ερεθισμός, προσθετική-αφαιρετική μέθοδος, βασικά συμπληρωματικά χρώματα

Η χρήση της υπεριώδους ακτινοβολίας στην απεικόνιση των έργων τέχνης και των αρχαιολογικών αντικειμένων με βάση την ανάκλαση και το φθορισμό που παρουσιάζουν τα υλικά. Χαρακτηριστικά υπεριώδους ακτινοβολίας, φωτιστικές πηγές, τεχνική εφαρμογής, χρησιμότητα, παραδείγματα.

Στόχοι Ενότητας

Στόχος είναι η εξοικείωση με τις τεχνικές διάγνωσης και τεκμηρίωσης που στηρίζονται  στη χρήση της υπεριώδους ακτινοβολίας

και η επιτυχής αξιοποίηση των αποτελεσμάτων από την εφαρμογή των τεχνικών του μη καταστρεπτικού ελέγχου στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την συντήρηση των αντικειμένων

 Λέξεις Κλειδιά

Yπεριώδης ακτινοβολία, φωτογραφία ανάκλασης, φωτογραφία φθορισμού, κατάσταση διατήρησης, βερνίκια, χρωστικές

Θεωρία σκέδασης απορρόφησης στο εσωτερικό των χρωματικών στρωμάτων, θεωρία Rayleight, θεωρία Kubelka Munk, συντελεστές σκέδασης-  απορρόφησης, διεισδυτική ικανότητα υπέρυθρης ακτινοβολίας, διαφάνεια-ικανότητα επικάλυψης χρωματικών στρωμάτων.

Στόχοι Ενότητας

Η γνωριμία με το θεωρητικό υπόβαθρο πάνω στο οποίο στηρίζεται η χρήση της υπέρυθρης ακτινοβολίας στη διαγνωστική των έργων τέχνης και ειδικότερα με τους παράγοντες που επηρεάζουν τη διαφάνεια των χρωματικών στρωμάτων.

 Λέξεις Κλειδιά

Σκέδαση, απορρόφηση, θεωρία Rayleight, θεωρία Kubelka Munk, ανακλαστική ικανότητα χρωματικών στρωμάτων, υπέρυθρη ακτινοβολία

Περιγραφή της αρχής λειτουργίας της τεχνικής εφαρμογής και της χρησιμότητας της υπέρυθρης ανακλαστογραφίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σε εικαστικά έργα, τοιχογραφίες και αρχειακό υλικό.

Στόχοι Ενότητας

Η γνωριμία με την τεχνική της υπέρυθρης ανακλαστογραφίας, και τις δυνατότητες που προσφέρει στη διάγνωση της κατάστασης διατήρησης και στην τεκμηρίωση της τεχνικής και των υλικών κατασκευής των έργων τέχνης και των αρχαιολογικών αντικειμένων. Εκπαίδευση στην  ερμηνεία των ανακλοσταγραφημάτων.

Λέξεις Κλειδιά

Υπέρυθρη ανακλαστογραφία, ανίχνευση προσχεδίου, επιζωγραφίσεις

Περιγραφή της αρχής λειτουργίας της τεχνικής εφαρμογής και της χρησιμότητας της έγχρωμης υπέρυθρης απεικόνισης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σε εικαστικά έργα, αρχειακό υλικό και αρχαιολογικά αντικείμενα.

Στόχοι Ενότητας

Κατανόηση του τρόπου λήψης των  λανθασμένων χρωμάτων, της ερμηνείας τους και της χρησιμότητάς τους στη διαγνωστική των  αντικειμένων και στη μελέτη της χημικής σύστασης έγχρωμων υλικών.

Λέξεις Κλειδιά

Λανθασμένα χρώματα, ψευδοχρώματα, ταυτοποίηση χρωστικών

Αναλυτική Περιγραφή Ενότητας

Η παρουσίαση των σύγχρονων τεχνικών πολυφασματικής και υπερφασματικής απεικόνισης, των τεχνολογικών προσεγγίσεων και των δυνατοτήτων διαγνωστικών εργαλείων που προσφέρουν. Παραδείγματα - εφαρμογές

Στόχοι Ενότητας

 H γνωριμία με τις σύγχρονες τεχνικές πολυφασματικής – υπερφασματικής απεικόνισης διαθέσιμες για τον επιστήμονα, συντηρητή, αρχαιολόγο και ιστορικό τέχνης, με σκοπό την μη επεμβατική διερεύνηση των αρχαιολογικών και ιστορικών αντικειμένων και έργων τέχνης. κατανόηση της φύσης των στοιχείων της εικόνας που παράγεται. Χαρακτηρισμός υλικών ή τύπων υλικού. Γνώση των περιορισμών εφαρμογής της μεθόδου.

Λέξεις Κλειδιά

Πολυφασματική απεικόνιση, φασματικός κύβος

Η παρουσίαση της αρχής της τεχνικής της τεχνικής εφαρμογής και των διαγνωστικών δυνατοτήτων της ακτινογραφίας ως εργαλείο μη καταστρεπτικού ελέγχου των έργων τέχνης και των αρχαιολογικών αντικειμένων.

Στόχοι Ενότητας

Η εξοικείωση με τις διαγνωστικές δυνατότητες της ακτινογραφίας και η κατανόηση της ερμηνείας της ακτινογραφικής εικόνας.

Λέξεις Κλειδιά

Ακτινογραφία, κατάσταση διατήρησης, τεχνολογία κατασκευής

Παρουσίαση μελετών περιπτώσεων συνδυαστικής εφαρμογής απεικονιστικών τεχνικών με τη χρήση υπεριώδους και υπέρυθρης ακτινοβολίας. Παραδείγματα εφαρμογής σε βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες της συλλογής Λοβέρδου του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου Αθηνών.

Στόχοι Ενότητας

Η εξοικείωση με τις δυνατότητες και τα προβλήματα της συνδυαστικής χρήσης των απεικονιστικών τεχνικών, και η παρουσίαση της μεθοδολογίας για τη σύνθεση των πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση διατήρησης και την τεχνολογία κατασκευής που προέρχονται από διαφορετικές ακτινοβολίες.

Λέξεις Κλειδιά

Συλλογή Λοβέρδου, μεταβυζαντινές εικόνες, κατάσταση διατήρησης, τεχνολογία κατασκευής, μη καταστρεπτικός έλεγχος

• Περιγραφή των αντιγράφων αλληλογραφίας του αρχείου του H. Schliemann και της κατάστασης διατήρησης αυτών.
• Η παρουσίαση της μεθοδολογίας μελέτης ως προς την τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης, την καταγραφή της οπτικής συμπεριφοράς των μελανιών σε διαφορετικές ακτινοβολίες και την αναγνώριση διαφορετικών τύπων μελανιών αντιγραφής.
• Παρουσίαση και συζήτηση αποτελεσμάτων

Στόχοι Ενότητας

Ο τρόπος εφαρμογής και οι δυνατότητες των απεικονιστικών τεχνικών στην αντιμετώπιση προβλημάτων συλλογών αρχειακού υλικού ως προς την αναγνώριση των διαφορετικών ειδών μελανιών και την τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης των αντικειμένων.

Λέξεις Κλειδιά

Αρχείο  Schliemann, αντίγραφα αλληλογραφίας, μελάνια αντιγραφής, οξείδωση, διάχυση

Περιγραφή των αρχαιολογικών ευρημάτων και της κατάστασης διατήρησης του παπύρου που βρέθηκαν στον Τάφο Ι και ΙΙ επί της οδού Όλγας 53 στη Δάφνη. Παρουσίαση της μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε με σκοπό την

καταγραφή-τεκμηρίωση της κατάστασης διατήρησης των αντικειμένων, τη μελέτη και αποκάλυψη της γραφής στον πάπυρο και τις πινακίδες καθώς επίσης  τη μελέτη του διακόσμου των ληκύθων

Στόχοι Ενότητας

Η ανάδειξη της σπουδαιότητας και της ιστορικής αξίας των αρχαιολογικών ευρημάτων μέσα από την προσέγγιση που προσφέρει η συνδυαστική εφαρμογή των απεικονιστικών τεχνικών και εν γένει του μη καταστρεπτικού ελέγχου των αντικειμένων,

Λέξεις Κλειδιά

Τάφος του μουσικού, πάπυρος, πινακίδες γραφής, πολυφασματική απεικόνιση