Συντήρηση μεταλλικών αντικειμένων (Θ)

Γενική εισαγωγή στους τύπους μετάλλων που υπάρχουν σε μουσειακές συλλογές και  η προσέγγιση για τη συντήρησή τους. Το μάθημα κάνει ανασκόπηση των φυσικών και χημικών ιδιοτήτων των μετάλλων, της ηλεκτροχημικής και της γαλβναικής διάβρωσης.

Το μάθημα θεωρείται ανακεφαλαίωση εκπαιδευτικού και μαθησιακού υλικού που έχει αναπτυχθεί σε άλλα μαθήματα, τα οποία είναι προαπαιτούμενη γνώση για αυτό το μάθημα.  

 Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να αναγνωρίζουν τους διαφορετικούς τύπους μετάλλων είτε με τη χρήση των φυσικών είτε μμε των χημικών τους ιδιοτήτων.
• Να κατανοούν τη διαδικασία της ηλεκτοχημικής και γαλβανικής διάβρωσης.
• Να γνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ ηλεκτρολυτικού και γλβανικού κελιού.
• Να γνωρίζουν τη γαλβανική σειρά των αρχαιολογικών μετάλλων.
• Να κατανοούν τις ανάγκες και τα προβλήματα.

Λέξεις Κλειδιά

Ηλεκτροχημική διάβρωση, άνοδος, κάθοδος, ηλεκτρολύτης, γαλβανική διάβρωση, γαλβανική σειρά

Περιγραφή των μεθόδων ανάκτησης αντικειμένων από αρχαιολογικές θέσεις, όπως επίσης και των μεθόδων που χρησιμοποιούνται για τη διατήρηση μεταλλικών αντικειμένων είτε προς ή μετά τη συντήρηση.

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να γνωρίζουν κατάλληλες μεθόδους και υλικά και/ή συνθήκες για τη διατήρηση μεταλλικών αντικειμένων.

Λέξεις Κλειδιά

Προληπτική συντήρηση, υλικά αποθήκευσης, υλικά ρύθμισης περιβάλλοντος

Περιγραφή των βημάτων για τη διεξαγωγή μελέτης συντήρησης για αντικείμενα/συλλογές ποικίλης τυπολογίας και περιβάλλοντος (εσωτερικό, εξωτερικό, μουσειακό, ανασκαφικό, ενάλιο), για την επισκόπηση της τεχνολογίας και της κατάστασης διατήρησης των αντικειμένων με φυσικοχημικές τεχνικές εξέτασης και ανάλυσης (διερευνητική συντήρηση).

Περιγραφή των βημάτων ακόμη για το προσδιορισμό των αληθινών προβλημάτων και αναγκών με το διαχωρισμό των αντικειμένων σε επίπεδα προτεραιότητας για συντήρηση με τη στατιστική επεξεργασία παραμέτρων που επηρεάζουν την κατάσταση διατήρησης και λαμβάνουν υπόψη τις αξίες των αντικειμένων.

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να διεξάγουν μία αποτίμηση της φθοράς.
• Να γνωρίζουν τα τεχνολογικά χαρακτηριστικά και τις αξίες που πρέπει να προστατευθούν και να αναδειχτούν.
• Να σχεδιάζουν με επιστημονική τεκμηρίωση τις επεμβάσεις συντήρησης.
• Να εφαρμόζουν ολοκληρωμένα προγράμματα προστασίας και διαχείρισης για μουσειακές συλλογές.

Λέξεις Κλειδιά

Μελέτη συντήρησης, επισκόπηση τεχνολογίας, επισκόπηση κατάστασης, αποτίμησης φθοράς, φυσικοχημικές τεχνικές εκέτασης και ανάλυσης, διερευνητική συντήρηση, επίπεδα προτεραιότητας για συντήρηση.

Το μάθημα προγράφει τη μεθοδολογική προσέγγιση για τη διαγνωστική επεξεργασία μεταλλικών ανικειμένων, συμπεριλαμβάνοντας τους τύπους εργαλείων που μπορούν να εφαρμοσθούν για την κατανοήση της κατάστασής τους. Αναδεικνύει τη σημασία κατανόησης του περιβάλλοντος εύρεσης, ώστε να τεκμηριωθει η αξία και η κατάσταση διατήρησής τους.

Τελικά, το μάθημα καταλήγει σε μία συζήτηση για τη δεοντολογία στην έρευνα και τη δημοσίευση παράνομων αρχαιοτήτων, ώστε οι φοιτητές να κατανοήσουν τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν, όταν διεξάγονται τεχνικές μελέτες  για τέτοια αντικείμενα.

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να περιγραφεί μία μεθοδολογική προσέγγιση για την εκτέλεση της εκτίμησης της κατάστασης διατήρησης/φθοράς ενός μετάλλινου αντικειμένου(ων).
• Να γίνει αντιληπτή η σπουδαιότητα της χρήσης επιστημονικών εργαλείων για τον χαρακτηρισμό της κατάστασης διατήρησης των μετάλλινων αντικειμένων προ της συντήρησής τους.
• Να καταδειχτεί πως η εκτίμηση της κατάστασης για τη συντήρηση μετάλλινων αντικειμένων μπορεί να αποκαλύψει τεχνολογικές πληροφορίες για την κατασκευή του αντικειμένου.
• Να ευαισθητοποιήσει για το πόσο σημαντική είναι η κατανόηση της σπουδαιότητας των μετάλλινων αντικειμένων με βάση το περιβάλλον όπου αποκαλύφθηκαν ή χρησιμοποιήθηκαν.
• Να επισημανθούν τα ηθικά ζητήματα για τους συντηρητές που μπορεί να εργάζονται σε αρχαιολογικά αντικείμενα χωρίς προέλευση.

Λέξεις Κλειδιά

Μη επεμβατικες και επεμβατικές τεχνικές

Το μάθημα αναδεικνύει τη σημασία εύρεσης και κατανόησης της αρχικής επιφάνειας, τους διαφορετικούς τύπους και τη στρωματογραφία της διάβρωσης μεταλλικών  αντικειμένων και τις μεθόδους και τα υλικά του μηχανικού και του χημικού καθαρισμού, όπως και τον ηλεκτροχημικό καθαρισμό ανεπιθύνητων προϊόντων από χαλκό και  της αμαύρωσης του αργύορυ και την εφαρμογή της τεχνολογίας των λέιζερ στην αφαίρεση προϊόντων διάβρωσης από τη μεταλλική επιφάνεια.

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να αναγνωρίζουν την αρχική επιφάνεια.
• Να κατανοούν την πολυπλοκότητα της στρωματογραφίας διάβρωσης.
• Να κατανοούν ποια προϊόντα διάβρωσης πρέπει να απομακρυνθούν.
• Να γνωρίζουν τις βασικές μεθόδους και τεχνικές, εργαλεία και υλικά που χρησιμοποιούνται στον καθαρισμό μεταλλικών αντικειμένων

Λέξεις Κλειδιά

Αρχικής επιφάνεια, ευγενής πατίνα, ΄κακή΄ πατίνα, μέθοδοι καθαρισμού, υλικά καθαρισμού, μηχανικός καθαρισμός, χημικός καθαρισμός, καθαρισμός με λέιζερ, ηλεκτροχημικός καθαρισμός.

Το μάθημα περιγράφει του τύπουε συγκολλητικών και επικαλυπτικών για τη στερέωση ή την προστασία μεταλλικών αντικειμένων, όπως και την κατανόηση της αναγκαιότητας για επικάλυψη ενός αντικειμένου.

Περιγράφει επίσης τους τύπους των προβλημάτων συντήρησης που σχετίζονται με την αστοχία των επικαλυπτικών, ώστε ο χρήστης να γνωρίζει τα προβλήματα που μπορεί να ανακύψουν κατά την εφαρμογή των επικαλυπτικών.

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Γνώση των τύπων των συγκολλητικών και των υλικών συμπλήρωσης που είναι κατάλληλα για μεταλλικά αντικείμενα/μνημεία
• Γνώση του πότε και πως εφαρμόζονται τα επικαλυπτικά σε μεταλλικά αντικείμενα/μνημεία
• Γνώση των τύπων αστοχίας των επικαλυπτικών για μεταλλικά αντικείμενα/μνημεία

Λέξεις Κλειδιά

Συμβατότητα (compatibility), Σταθερότητα (αντίσταση σε υπεριώδη ακτινοβολία, κ.λ.π.), Αντιστρεψιμότητα, Νηματοειδής (filifrom) διάβρωση, Σημειακή διάβρωση

Με αυτή την παρουσίαση δίνεται μία επισκόπηση της διάβρωσης του σιδήρου. Περιλαμβάνεται μία περίληψη του τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ταφής και μετά την ανασκαφή.

Ένα αυξανόμενο πρόβλημα με τον αρχαιολογικό σίδηρο αποτελεί η συνεχιζόμενη διάβρωση εξαιτίας της κυκλοφορίας αλάτων κατά τη διάρκεια της ταφής, αλλά και μετά την ανασκαφή, η οποία συχνά έχει ως αποτέλεσμα το σχηματισμό ενός υδρόξυ-οξειδίου του σιδήρου, του ακαγκαινίτη.

Η παρουσίαση, επίσης, περιγράφει πως λειτουργούν οι επεμβάσεις σταθεροποίησης για την αφαίρεση τέτοιων αλάτων, ώστε να εμποδιστεί η περαιτέρω ενεργός διάβρωση αντικειμένων από σίδηρο. Περιγράφει, τέλος, τις διαφορετικές μεθόδους για τον προσδιορισμό της συγκέντρωσης των ιόντων χλωρίου σε διαλύμετα σταθεροποίησης.  

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση: 

• Να κατανοούν τη θεωρία της διάβρωσης του σιδήρου από εδαφικές θέσεις.
• Να κατανοούν τους διαφορετικούς τύπους προϊόντων διάβρωσης σε σιδηρά αντικείμενα.
• Να κατανοούν την έννοια της ενεργού διάβρωσης σε σιδηρά αντικείμενα.
• Να κατανοούν και να αναγνωρίζουν τον ακαγκαινίτη και το ‘δάκρυσμα΄του σιδήρου.
• Να γνωρίζουν τους διαφορετικούς τύπους μεθόδων αποχλωρίωσης για σιδηρά αντικείμενα.
• Να γνωρίζουν τις μεθόδουν που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό της συγκέντρωσης των ιόντων χλωρίων σε διαλύματα.

Λέξεις Κλειδιά

Ενεργός διάβρωση, ακαγκαινίτης ΄δάκρυσμα΄σιδήρου, επεμβάσεις σταθεροποίησης/αποχλωρίωσης.

Το μάθημα περιγράφει τις ιδιότητες και την ποικιλία των κραμάτων του χαλκού από την αρχαιότητα, την τεχνολογία κατασκευής (τεχνική και επιμετάλλωση) και τις εφαρμογές της χρήσης του χαλκού. Περιγράφεται η διαδικασία διάβρωσης  και η στρωματογραφία των προϊόντων διάβρωσης σε διαφορετικά περιβάλλοντα έκεθεσης (εδαφικό, ενάλιο και ατμοσφαιρικό), η διαδικασία της ΄ασθένειας΄του χαλκού και εκλεκτικά φαινόμενα διάβρωσης, όπως η αποκραμάτωση. Περιγράφονται οι στόχοι και οι μέθοδοι της συντήρησης αρχαιολογικών και ιστορικών αντικειμένων από κράματα χαλκού.

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να αναγνωρίζουν τα κράματα του χαλκού και τις ιδιότητές τους.
• Να γνωρίζουν τις τεχνικές κατασκευής και επεξεργασίας αντικειμένων από κράματα χαλκού.
• Να γνωρίζουν τα βασικά προϊόντα διάβρωσης των κραμάτων του χαλκού σε διαφορετικά περιβάλλοντα.
• Να κατανοούν τη διαδικασία της ΄ασθένειας΄του χαλκού και των μεθόδων αντιμετώπισης.
• Να γνωρίζουν τις εκλεκτικές μορφές διάβρωσης των κραμάτων του χαλκού.
• Να γνωρίζουν και να κατανοούν τα αποτελέσματα των μεθόδων καθαρισμού αρχαιολογικών και ιστορικών αντικειμένων από κράματα χαλκού.

Λέξεις Κλειδιά

Κράματα χαλκού, επιμετάλλωση, τεχνικές κατασκευής, διάβρωση σε εδαφικό, ενάλιο και ατμοσφαιρικό περιβάλλον, ‘ασθένεια΄ χαλκού, αποκραμάτωση, μέθοδοι σταθεροποίησης, μέθοδοι καθαρισμού.

Το μάθημα περιγράφει τους διαφορετικούς τύπους των τεχνικών κατασκευής για αργυρά, επάργυρα ή επίχρυσα αντικείμενα. Περιγράφει τις δυσκολίες καθαρισμού του ιστορικού αργύρου, όπως και του αρχαιολογικού.

Συζητά γιατί τα εμπορικά προϊόντα καθαρισμού του αργύρου δεν είναι κατάλληλα για ιστορικά αργυρά αντικείμενα και ποιοι τύποι μεθόδων πρέπει να εφαρμόζονται σε μουσειακές συλλογές.

Τέλος, κάνει ανασκόπηση της βασικής θεωρίας πίσω από την καθοδική πόλωση αργυρών αντικειμένων για τη μείωση της αμαύρωσης και τη διατήρηση των μεταλλικών αντικειμένων.

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να αναγνωρίσουν πώς κατασκευάστηκε ένα αργυρό αντικείμενο με βάση πληροφορίες από τη χρονολογία κατασκευής του ή από άλλα ίχνη ή σύμβολα που βρίσκονατι στο αντικείμενο.
• Να κατανοούν τα προβλήματα και τις ιδιαίτερες ανάγκες για τον καθαρισμό αργυρών αντικειμένων.
• Να συγκρίνουν τις μεθόδους καθαρισμού αργυρών μεταλλικών αντικειμένων.
• Να ελέγχουν και να αξιολογούν την εφαρμογή της τεχνολογίας των ηλεκτρολυτικών μεθόδων για τον καθαρισμό αντικειμένων από αργυρό

Λέξεις Κλειδιά

Sterling άργυρος, Αλπακάς, τέχνικη νίελλο, Ηλεκτρολυτική επαργύρωση, ΄Horn΄ άργυρος, δυναμικό διάβρωσης, ηλεκτρόδια αναφοράς

Το μάθημα περιγράφει τις χρήσεις του μολύβδου από την αρχαιότητας έως τους ιστορικούς χρόνους και τους τύπους των προβλημάτων διάβρωσης που αντιμετωπίζονται με τα μολύβδινα αντικείμενα. Επισημαίνει τις προφυλάξεις που οι συντηρητές πρέπει να λαμβάνουν όταν διαχειρίζονται και καθαρίζουν μολύβδινα αντικείμενα. Περιγράφει επίσης τις μεθόδους καθαρισμού που χρησιμοποιούνται ευρέως για μολύβδινα αντικείμενα.

Στόχοι Ενότητας

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να κατανοούν τους κινδύνους κατά τον καθαρισμό μολύβδινων αντικειμένων.
• Να είναι σε θέση να προσδιορίσουν την κτάσταση διατ΄ρησης των μολύβδινων αντικειμένων με βάση το περιβάλλον εύρεσής τους.
• Να επισημαίνουν τους τύπους των μεθόδων καθαρισμού για μολύβδινα αντικείμενα.

Λέξεις Κλειδιά

Θειοαναγωγικά βακτήρια, Ενεργός διάβρωση, οργανικά οξέα, στερεωτική ηλεκτρολυτική αναγωγή