Παρασιτολογία - Μυκητολογία

Περιγράφεται το αντικείμενο  της Ιατρικής Παρασιτολογίας. Αναφέρεται η ταξινόμηση των Παρασίτων και η Κλινική Ταξινόμηση των Παρασίτων. Διατυπώνεται  και εξηγείται μέρος της βασικής ορολογίας  που χρησιμοποιείται στην Παρασιτολογία. Συγκρίνονται τα παρασιτικά νοσήματα των αναπτυγμένων και των αναπτυσσομένων κρατών. Δίδονται οι χαρακτηρισμοί των παρασίτων.

Στόχοι Ενότητας

• Να εξοικειωθούν με τη βασική ορολογία που χρησιμοποιείται στην Παρασιτολογία.
• Να κατανοήσουν τις έννοιες του παρασιτισμού, συμβίωσης, παρασίτωσης κ.α.
• Να κατονομάζουν τις ομάδες που ταξινομούνται τα παράσιτα με κριτήρια τα μορφολογικά χαρακτηριστικά και την κλινική ταξινόμηση.
• Να απομνημονεύσουν ορισμένα  ονόματα των παρασίτων που ανήκουν στις παραπάνω ομάδες.
• Να συγκρίνουν τα παρασιτικά νοσήματα των αναπτυγμένων και των αναπτυσσομένων κρατών.
• Να διατυπώνουν τους ορισμούς που αφορούν το χαρακτηρισμό των παρασίτων.

Λέξεις Κλειδιά

Παράσιτο, Ιατρική Παρασιτολογία, Ταξινόμηση των Παρασίτων, Κλινική Ταξινόμηση των Παρασίτων,  Συμβίωση, Βιολογική αμοιβαιότητα, Παρασιτισμός , Παρασιτικά νοσήματα, Παραμελημένα τροπικά νοσήματα, Ζωοανθρωπονόσος, ξενιστής, ενδο-εκτο παράσιτο, Υποχρεωτικό-αποκλειστικό παράσιτο , Προαιρετικό παράσιτο, Παροδικό παράσιτο, Τυχαίο παράσιτο, Ευκαιριακό παράσιτο.

Διατυπώνεται  και εξηγείται μέρος της βασικής ορολογίας  που χρησιμοποιείται στην Παρασιτολογία. Περιγράφεται η ταξινόμηση των ξενιστών. Ορίζεται ο Βιολογικός κύκλος των παρασίτων και οι κατηγορίες ακολουθούν  δίδονται αναλυτικά παραδείγματα. Αναλύεται ο τρόπος αναπαραγωγής των παρασίτων.

Στόχοι Ενότητας

• Να εξοικειωθούν με τη  βασική ορολογία που χρησιμοποιείται στην Παρασιτολογία.
• Να διατυπώνουν τους ορισμούς που αφορούν το χαρακτηρισμό των παρασίτων.
• Να εξοικειωθούν με τις κατηγορίες των ξενιστών.
• Να κατανοήσουν και να περιγράφουν τους  βιολογικούς κύκλους των παρασίτων, τη σημασία τους στην πρόληψη, στην μετάδοση, στο έλεγχο και κυρίως στην διάγνωση των παρασιτώσεων.
• Να συγκρίνουν τον άμεσο με τον έμμεσο βιολογικό κύκλο, να κατανοήσουν το μολύνον στάδιο.
• Να περιγράφουν  τον τρόπο αναπαραγωγής των παρασίτων.

Λέξεις Κλειδιά

Τελικός ή οριστικός ή κύριος  ξενιστής, Διάμεσος –ενδιάμεσος ξενιστής,  Βιολογικοί  διαβιβαστές, Μηχανικός διαβιβαστής, Άμεσος -Έμμεσος βιολογικός κύκλος, Μολύνον στάδιο παρασίτου, Αναπαραγωγή των παρασίτων

Παρουσιάζονται  οι κυριότερες μέθοδοι για τη εργαστηριακή  διάγνωση των παρασίτων με έμφαση στη  Καλλιέργεια, Ανοσοτεχνικές, Μοριακές τεχνικές, Ξενοδιάγνωση-πειραματική μόλυνση ξενιστών. Απαριθμούνται τα βιολογικά δείγματα στα οποία αναζητούνται τα παράσιτα, αναλύεται το κυριότερο δείγμα τα κόπρανα. Εξηγείται ο σκοπός εξέτασης των κοπράνων. Επισημαίνονται και αναλύονται οι κανόνες που πρέπει να ακολουθούνται για την ασφάλεια στην διαχείριση των κοπράνων , οι τρόποι μόλυνσης από τα κόπρανα. Αναφέρονται οι εργαστηριακές εξετάσεις κοπράνων. Δίδονται πληροφορίες για τις ουσίες που επηρεάζουν την εξέταση και η ποσότητα του δείγματος. Επισημαίνονται και αναλύονται οι οδηγίες για τον τρόπο λήψης και μεταφοράς του δείγματος  του κατάλληλου δείγματος και για αξιόπιστα, ασφαλή αποτελέσματα. Αναφέρονται τα κριτήρια για απόρριψη δείγματος κοπράνων, το αντικείμενο της παρασιτολογικής κοπράνων και η επιβίωση των παρασίτων στο περιβάλλον.

Στόχοι Ενότητας

• Να κατονομάζουν τις κυριότερες μεθόδους για τη εργαστηριακή  διάγνωση των παρασίτων.
• Να απαριθμούν  τα βιολογικά δείγματα στα οποία αναζητούνται τα παράσιτα, αναλύεται το κυριότερο δείγμα τα κόπρανα. Να κατανοήσουν τον σκοπό της παρασιτολογικής κοπράνων.
• Να κατανοήσουν  τους  τρόπους μόλυνσης από τα κόπρανα τον χρόνο επιβίωσης των παρασίτων στο περιβάλλον.
• Να εφαρμόζουν τους κανόνες της  ορθής εργαστηριακής τεχνικής, τις οδηγίες για τον τρόπο λήψης και μεταφοράς του κατάλληλου δείγματος   για αξιόπιστα, ασφαλή αποτελέσματα.

Λέξεις Κλειδιά

Εργαστηριακοί   μέθοδοι διάγνωσης παρασίτων , βιολογικά δείγματα, κόπρανα, διάγνωση παρασιτώσεων, κανόνες ασφάλειας, συλλογή –μεταφορά δείγματος κοπράνων, παράσιτα στα κόπρανα

Περιγράφεται η μακροσκοπική εξέταση των κοπράνων, οι περιπτώσεις διάγνωσης , η συμβολή της στην διάγνωση των νοσημάτων του γαστρεντερικού σωλήνα, αναφέρονται οι μακροσκοπικοί φυσιολογικοί και μη χαρακτήρες των κοπράνων και η συσχέτιση τους με παθολογικές καταστάσεις και τις οι μορφές παρασίτων που αναζητούνται. Τα σωστά  σημεία δειγματοληψίας από το δείγμα κοπράνων.

Επίσης περιγράφεται, επιδεικνύεται και πραγματοποιείται η μικροσκοπική εξέταση αμέσου νωπού παρασκευάσματος με φυσιολογικό ορό και Lugol.

Δίδεται έμφαση στα κύτταρα, στοιχεία, μικροοργανισμούς, κυρίως στα παράσιτα και στις μορφές που μπορεί να βρεθούν στην μικροσκοπική κοπράνων. Επισημαίνεται που και πως αναζητούνται οι έλμινθες, οι τροφοζωίτες (κίνηση), οι κύστεις των πρωτοζώων και τα αυγά ελμίνθων.

Στόχοι Ενότητας

• Να κατανοήσουν τον σκοπό της μακροσκοπικής εξέτασης, την συμβολή της στην διάγνωση, αναφέροντας τις περιπτώσεις των ελμίνθων που ταυτοποιούνται στο στάδιο αυτό.  
• Να αναφέρουν τις παραμέτρους που εξετάζονται στην μακροσκοπική κοπράνων.
• Να περιγράφουν τη μορφή κοπράνων – να αναφέρουν τα στάδια των παρασίτων  που αναζητούνται ανάλογα με τη μορφή των κοπράνων.
• Να επιλέγουν το σωστό σημείο  (αίμα-βλέννα) για δειγματοληψία.
• Να κατανοήσουν τον σκοπό της μικροσκοπικής εξέτασης των κοπράνων, τα μειονεκτήματα-να διαχωρίσουν τις περιπτώσεις εφαρμογής.
• Να πραγματοποιούν  ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής την τεχνική της μικροσκοπικής εξέτασης αμέσου νωπού παρασκευάσματος με φυσιολογικό ορό και Lugol.
• Να κατονομάζουν τα κύτταρα, τα στοιχεία, τους μικροοργανισμούς, κυρίως τα παράσιτα και τις μορφές που μπορεί να βρεθούν στην μικροσκοπική κοπράνων.
• Να εξοικειωθούν και να αναγνωρίζουν στο μικροσκόπιο ή σε εικόνες τροφοζωίτες, κύστες, αυγά, ορισμένων εντερικών παρασίτων.

Λέξεις Κλειδιά

Μακροσκοπική Εξέταση Κοπράνων, προγλωττίδες, έλμινθες,  μορφή –σχήμα κοπράνων, βλέννα-αίμα στα κόπρανα, Μικροσκοπική κοπράνων, Άμεσο νωπό παρασκεύασμα, Φυσιολογικός ορός, Lugol’s Iodine,κίνηση πρωτόζωων, μικροσκόπιση, Τροφοζωίτες πρωτοζώων, κύστεις, ωοκύστεις, αυγά ελμίνθων, προνύμφες ελμίνθων.

Επισημαίνεται ο σκοπός της χρήσης των συντηρητικών στην παρασιτολογική κοπράνων. Παρουσιάζονται τα κυριότερα μονιμοποιητικά - συντηρητικά διαλύματα τα χαρακτηριστικά, τα πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα. Δίδεται έμφαση στα κριτήρια επιλογής. Περιγράφεται, επιδεικνύεται και πραγματοποιείται η διαδικασία μονιμοποίησης δείγματος κοπράνων. παρασκευής επιχρίσματος για χρώση.

Στόχοι Ενότητας

• Να κατανοήσουν το σκοπό της χρήσης των συντηρητικών των κοπράνων.
• Να κατονομάζουν τα κυριότερα συντηρητικά, τις βασικές ιδιότητες, μειονεκτήματα-πλεονεκτήματα.
• Να συγκρίνουν τα συντηρητικά και να επιλέγουν το κατάλληλο για την περίπτωση.
• Να πραγματοποιούν  ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής την ανάμειξη των κοπράνων με τα συντηρητικά.
• Να εξασκηθούν στην παρασκευή επιχρισμάτων.  

Λέξεις Κλειδιά

Μονιμοποιητικά-συντηρητικά κοπράνων, επιλογή συντηρητικών κοπράνων, 5 or 10%  φορμαλίνη, PVA πολυβινυλική αλκοόλη, Schaudinn’s fixative, MIF Μερθειολική ιωδιούχος φορμαλίνη  SAF Sodium acetate Acetic acid Formalin, τεχνική μονιμοποίησης κοπράνων

Επεξήγηση και  επισήμανση της αναγκαιότητας του εμπλουτισμού. Τρόποι εμπλουτισμού και αρχές των μεθόδων.

Παρουσίαση, επίδειξη και πραγματοποίηση της εργαστηριακής μεθόδου: Εμπλουτισμός κοπράνων με την Τεχνική Φορμαλίνης- οξικού αιθυλίου

Τα κόπρανα αναμιγνύονται με νερό ή φορμαλίνη, διηθούνται. Ακολουθούν εκπλύσεις και φυγοκεντρήσεις. Τελικά αναμιγνύονται με οξικό αιθύλιο. Αναδεύονται . Απομάκρυνση των υπερκείμενων στιβάδων. Από το ίζημα που περιέχει τα παράσιτα παρασκευάζονται νωπά ή/ και βαμμένα επιχρίσματα, μικροσκοπούνται. Καταγράφονται τα αποτελέσματα.

Στόχοι Ενότητας

• Να κατανοήσουν τις αρχές, τη σημασία του εμπλουτισμού, να συγκρίνουν τις τεχνικές και να επιλέγουν την κατάλληλη για την περίπτωση τεχνική.
• Να πραγματοποιούν  ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής τον  Εμπλουτισμό κοπράνων με την Τεχνική Φορμαλίνης- οξικού αιθυλίου
• Να εξασκηθούν στην παρασκευή νωπών παρασκευασμάτων, στην φυγοκέντρηση, στην μικροσκόπιση, στην διάκριση των εντερικών παρασίτων, στην σωστή καταγραφή των αποτελεσμάτων.

Λέξεις Κλειδιά

Εμπλουτισμός κοπράνων, φυγοκέντρηση, επίπλευση, Φορμαλίνη - οξικό αιθύλιο

Η Τοξοκάρα είναι νηματώδης του σκύλου και της γάτας - στον άνθρωπο προκαλεί Larva migrans. Από το έντερο του σκύλου ή της γάτας αποβάλλονται  ανώριμα αυγά  χρειάζονται δύο εβδομάδες στο έδαφος για να ωριμάζουν  και να μεταμορφωθούν σε μολυσματική προνύμφη. Κατάποση των ωών με τη μολυσματική προνύμφη προκαλεί λοίμωξη στα ζώα (εξέλιξη του παράσιτου ) και στον άνθρωπο Larva migrans (περιπλάνηση χωρίς εξέλιξη). Ο σκοπός της άσκησης είναι η εξέτασης  του χώματος για ανεύρεση αυγών Τοξοκάρας στο χώμα που μπορούν να μολύνουν ανθρώπους κυρίως παιδιά που παίζουν με τα χώματα, σκύλους, γάτες.

Το χώμα συλλέγεται από συγκεκριμένα σημεία. Ζυγίζεται ορισμένη ποσότητα διαλύεται σε νερό και Tween 80, αναμιγνύεται, διηθείται. Το διήθημα φυγοκεντρείται, απορρίπτεται το υπερκείμενο (Χ3) την τελευταία φορά προστίθεται διάλυμα NaNO_3. Ποσότητα διαλύματος από τον μηνίσκο εξετάζεται στο μικροσκόπιο για αυγά τοξοκάρας. 

Οι σπουδαστές  χωρίζονται σε ομάδες, οργανώνουν το πείραμα, επιλέγουν τα σωστά σημεία δειγματοληψίας του χώματος, πραγματοποιούν  την μέθοδο και  συγκρίνουν τα αποτελέσματα των ομάδων.

Στόχοι Ενότητας

• Να κατανοήσουν το κύκλο ζωής της τοξοκάρας κυρίως τη σημασία του εδάφους στην επιβίωση του παράσιτου και στην μετάδοση στους ανθρώπους
• Να πραγματοποιούν την τεχνική Απομόνωση αυγών Τοξοκάρας από το χώμα, ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής.
• Να εξοικειωθούν με τεχνικές που χρησιμοποιούνται  σε επιδημιολογικές έρευνες στην σύγκριση αποτελεσμάτων και στην σωστή καταγραφή των αποτελεσμάτων.
• Να εξασκηθούν στη δειγματοληψία περιβαλλοντικών δειγμάτων, στην παρασκευή διαλυμάτων, στην ογκομέτρηση υγρών, στην χρήση της πιπέτας Παστέρ, στη ζύγιση ουσιών, στην χρήση της φυγοκέντρου, μικροσκοπίου.

Περιληπτική αναφορά των παρασίτων του αίματος. Δίδεται έμφαση στα πλασμώδια, αναφέρονται τα είδη, ο κύκλος ζωής, τα κλινικά συμπτώματα, οι εργαστηριακοί μέθοδοι διάγνωσης. Παρουσίαση, επίδειξη και πραγματοποίηση της μικροσκοπικής διάγνωσης της ελονοσίας με χρώση Giemsa, μικροσκόπηση  βαμμένων παρασκευασμάτων. Καθορισμός της παρασιταιμίας.

Στόχοι Ενότητας

• Nα κατονομάζουν τα παράσιτα του αίματος και τα είδη των πλασμωδίων
• Nα κατανοήσουν το κύκλο ζωής των παρασίτων του αίματος
• Να κατονομάζουν τις διαγνωστικές τεχνικές οι οποίες χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της ελονοσίας και να κατανοήσουν τις βασικές αρχές των μεθόδων
• Να πραγματοποιούν την  κλασσική μέθοδο μελέτης  επιχρίσματος αίματος για ανίχνευση των πλασμωδίων  (Λήψη αίματος-παρασκευή λεπτής στιβάδας και παχείας σταγόνας, χρώση, μικροσκόπηση)  ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής
• Να αναγνωρίζουν τα παράσιτα του αίματος στα βαμμένα παρασκευάσματα
• Να καθορίζουν την παρασιταιμία
• Να εξασκηθούν στην σωστή καταγραφή των αποτελεσμάτων.

Λέξεις Κλειδιά

Παράσιτα αίματος, διάγνωση ελονοσίας, παχεία σταγόνα, λεπτή στιβάδα, Giemsa, παρασιταιμία πλασμωδίων

Αίμα τριχοειδικό ή φλεβικό σε ειδικό σωληνάριο μικροαιματικρίτη επικαλυμμένο με αντιπηκτικό και φθορίζουσα χρωστική πορτοκαλί της ακριδίνης και με την προσθήκη μικρού πλαστικού φλοτέρ, φυγοκεντρείται στην μικροφυγόκεντρο, το σωληνάριο μικροσκοπείται με υπεριώδη ακτινοβολία. Τα παράσιτα και παρασιτούμενα ερυθρά συγκεντρώνονται σε μικρή περιοχή και γίνονται εύκολα ορατά με το φθορισμό.

Στόχοι Ενότητας

• Να πραγματοποιούν την τεχνική QBC ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής.
• Να εξασκηθούν στη λήψη τριχοειδικού αίματος, στην χρήση της φυγοκέντρου και μικροσκοπίου.
• Να εξοικειωθούν με τεχνικές γρήγορες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επιδημιολογικές έρευνες.

Λέξεις Κλειδιά

Διάγνωση των πλασμωδίων με φθορισμό, QBC, plastic float, πορτοκαλί της ακριδίνης

Παρουσίαση, επίδειξη και πραγματοποίηση της εργαστηριακής μεθόδου: Απομόνωση DNA από φυτικό ιστό ή σίελο με οικιακά αντιδραστήρια.

Η εξαγωγή του DNA από το πυρήνα του κυττάρου είναι το πρώτο βήμα σε πολλές διαγνωστικές μεθόδους για την εύρεση μικροοργανισμών-διάγνωση νοσημάτων . Με αυτή τη άσκηση  με απλά  οικιακά αντιδραστήρια και τον εξοπλισμό του εργαστηρίου απομονώνεται το DNA από μαλακά φρούτα και σίελο με τη  βασική μέθοδο και σκεύη που  χρησιμοποιούνται  στα ερευνητικά και διαγνωστικά εργαστήρια.

Τα φρούτα τεμαχίζονται σε μικρά κομμάτια, αναμιγνύονται με  το buffer συνθλίβονται και πολτοποιούνται, τοποθετούνται σε  υδατόλουτρο 60°C, διηθούνται, ενσταλάζεται παγωμένη αιθυλική αλκοόλη. Το DNA κατακρημνίζεται και συλλέγεται με στυλεό.

Στόχοι Ενότητας

• Να πραγματοποιούν την τεχνική απομόνωσης DNA ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής.
• Να εξοικειωθούν με  όρους που χρησιμοποιούνται στην μοριακή διάγνωση των μικροοργανισμών.
• Να εξασκηθούν στην παρασκευή διαλυμάτων, στην ογκομέτρηση υγρών, στην χρήση της πιπέτας Παστέρ, στη ζύγιση ουσιών.
• Να εξασκηθούν στην σωστή καταγραφή των μεθόδων.

Λέξεις Κλειδιά

Απομόνωση DNA, φρούτα, οικιακά αντιδραστήρια

Παρουσιάζονται  και εξηγούνται οι βασικές ιδιότητες του Βασιλείου των Μυκήτων, η κατάταξη των μυκήτων με κριτήριο τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους, βασικοί όροι που χρησιμοποιούνται στη Μυκητολογία, τα βασικά μακροσκοπικά και μικροσκοπικά χαρακτηριστικά για την ταυτοποίηση και ταξινόμηση των μυκήτων.

Στόχοι Ενότητας

• Να κατατάσσουν  τους μύκητες σε υφομύκητες-βλαστομύκητες  διακρίνοντας και περιγράφοντας τα βασικά μακροσκοπικά και μικροσκοπικά χαρακτηριστικά τους.
• Να εξοικειωθούν και να διατυπώνουν τους βασικούς όρους των μορφολογικών χαρακτηριστικών των μυκήτων που χρησιμοποιούνται στη Μυκητολογία.

Λέξεις Κλειδιά

Μορφολογική κατάταξη μυκήτων, υφομύκητες, βλαστομύκητες, σπόρια, υφή, μυκητήλιο, είδη μυκητηλίων βλαστοσπόρια, αποικίες μυκήτων

Παρουσίαση, επίδειξη και πραγματοποίηση της εργαστηριακής μεθόδου: Καλλιέργεια μυκήτων σε αντικειμενοφόρο πλάκα. Ο Μύκητας προς ταυτοποίηση, καλλιεργείται σε μικρό κομμάτι θρεπτικού υλικού πάνω σε αντικειμενοφόρο πλάκα που τοποθετείται σε τρυβλίο. Επωάζεται και  παρατηρείται. Γίνονται παρασκευάσματα χρώσης  με lactophenol cotton blue  τα οποία μικροσκοπούνται και μελετάται η δομή της αποικίας.

Στόχοι Ενότητας

• Να πραγματοποιούν  καλλιέργεια σε πλάκα  ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής.
• Να εξοικειωθούν με την μικροσκοπική ταυτοποίηση των μυκήτων.
• Να εξασκηθούν στην σωστή καταγραφή των αποτελεσμάτων.
• Να αναγνωρίζουν και να εξασκηθούν στη σωστή χρήση των οργάνων, σκευών  και υλικών  του εργαστηρίου.

Λέξεις Κλειδιά

Μύκητες, μορφολογική μικροσκοπική ταυτοποίηση, καλλιέργεια σε πλάκα  

Παρουσίαση, επίδειξη και πραγματοποίηση της εργαστηριακής μεθόδου: Hair baiting. Στο έδαφος ζουν κερατινόφιλοι μύκητες. Μία μέθοδος απομόνωση τους από το έδαφος είναι η τεχνική Hair baiting.

Το υπό εξέταση χώμα τοποθετείται σε αποστειρωμένο τρυβλίο, σ΄ όλη την επιφάνεια του χώματος απλώνονται αποστειρωμένες τρίχες οι οποίες χρησιμεύουν σαν παγίδα για τα δερματόφυτα και για άλλους κερατινόφιλους μύκητες του εδάφους. Διαβρέχονται κατά τακτά διαστήματα με αποστειρωμένο νερό κατά την διάρκεια της επώασης. Αν αναπτυχθούν μύκητες ανακαλλιεργούνται και ταυτοποιούνται.

Στόχοι Ενότητας

• Να εξασκηθούν στη σωστή  λήψη περιβαλλοντικών δειγμάτων.
• Να πραγματοποιούν  την τεχνική Hair baiting  ακολουθώντας τους κανόνες της ορθής εργαστηριακής τεχνικής.
• Να εξοικειωθούν με την μακροσκοπική και μικροσκοπική ταυτοποίηση των  δερματοφύτων.
• Να εξασκηθούν στην σωστή καταγραφή των αποτελεσμάτων.
• Να αναγνωρίζουν και να εξασκηθούν στη σωστή χρήση των οργάνων, σκευών  και υλικών  του εργαστηρίου.

Λέξεις Κλειδιά

Χώμα, απομόνωση,  δερματόφυτα, κερατινόφιλοι μύκητες, Hair baiting μέθοδος, ταυτοποίηση