Εισαγωγή στην ψυχολογία (Θ)

Στην ενότητα αυτή δίνεται αρχικά ο ορισμός και περιγράφεται το αντικείμενο της ψυχολογίας. Στη συνέχεια γίνεται σύντομη ιστορική αναδρομή στην επίδραση της φιλοσοφίας στην ψυχολογία κα στη μεταγενέστερη απόσπαση της ψυχολογίας από την φιλοσοφία και στην κατοχύρωσή της ως αυτόνομη επιστήμη. Περιγράφεται η ενδοσκόπηση, ως η πρώτη πειραματική ερευνητική μέθοδος και γίνεται ανασκόπηση των διαφόρων ερευνητικών τομέων της ψυχολογίας αλλά και του κάθε επαγγελματικού κλάδου της.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας είναι η κατανόηση του γενικότερου θεωρητικού πλαισίου εμφάνισης της ψυχολογίας, καθώς και των επιρροών που δέχτηκε από τη φιλοσοφία,  και η εξοικείωση με την ευρύτητα τόσο του ερευνητικού όσο και του επαγγελματικού της πεδίου.

Λέξεις Κλειδιά

Ενδοσκόπηση, Wundt, Λειψία, συμπεριφορισμός, μορφολογική ψυχολογία, εφαρμοσμένη ψυχολογία, επαγγελματικοί κλάδοι ψυχολογίας

Στην ενότητα αυτή δίνονται βασικά βιογραφικά στοιχεία του ιδρυτή της ψυχαναλυτικής προσέγγισης, S. Freud, και περιγράφονται οι βασικές αρχές της προσέγγισης αυτής. Συγκεκριμένα, εξηγούνται τα ένστικτα της ζωής και του θανάτου, περιγράφεται η δομή της ψυχικής συσκευής με τη διάκριση σε συνειδητό, υποσυνείδητο και ασυνείδητο και αναλύονται οι μηχανισμοί άμυνας του Εγώ. Επίσης αναφέρονται οι βασικές διαφορές της θεωρίας του Freud από τις θεωρίες που ανέπτυξαν οι  μαθητές του, Α. Adler και C. Yung.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας είναι η εξοικείωση με τα βασικά στοιχεία της ψυχαναλυτικής προσέγγισης του S. Freud και των διαφορών της κλασικής ψυχαναλυτικής θεωρίας από μεταγενέστερες προσεγγίσεις των μαθητών του ιδρυτή της ψυχανάλυσης.

Λέξεις Κλειδιά

Freud, ψυχανάλυση, ψυχική συσκευή, ασυνείδητο, ένστικτο, libido, μηχανισμοί άμυνας, Adler, Yung

Στην ενότητα αυτή δίνονται βασικά βιογραφικά στοιχεία του ιδρυτή της συμπεριφοριστικής προσέγγισης, J.Watson, και περιγράφονται οι βασικές αρχές της προσέγγισης αυτής. Επίσης, παρουσιάζονται συνοπτικές οι κεντρικές απόψεις της νευροβιολογικής, της γνωσιακής, της γνωσιακής-συμπεριφοριστικής και της φαινομενολογικής προσέγγισης. Στα πλαίσια της τελευταίας, εξηγείται η πυραμίδα των ανθρώπινων αναγκών του A. Maslow.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας είναι η εξοικείωση με τα βασικά στοιχεία της συμπεριφοριστικής και των υπόλοιπων σημαντικών θεωρητικών προσεγγίσεων της ψυχολογίας, προκειμένου να καταστεί σαφής ο ρόλος της προσέγγισης που ασπάζεται ο κάθε ψυχολόγος στην ερμηνεία που θα υιοθετήσει για διάφορες διαστάσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Λέξεις Κλειδιά

Συμπεριφορισμός, Watson, νευροβιολογική προσέγγιση, γνωσιακή προσέγγιση, φαινομενολογική προσέγγιση, Bandura, Maslow, πυραμίδα ανθρώπινων αναγκών

Στην ενότητα αυτή περιγράφονται οι πειραματικές και μη πειραματικές μέθοδοι που υιοθετεί η ψυχολογία ως ερευνητικός κλάδος και αξιολογούνται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά τους ανάλογα με το ερευνούμενο θέμα. Επίσης δίνεται η δομή του ερευνητικού σχεδιασμού και εξηγείται συνοπτικά η στατιστική μέθοδος της συνάφειας και η γραφική της αναπαράσταση.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας αυτής είναι η κατανόηση του ερευνητικού χαρακτήρα της επιστήμης της ψυχολογίας και η εξοικείωση με τις βασικές ερευνητικές μεθόδους και τις βασικές αρχές του ερευνητικού σχεδιασμού.

Λέξεις Κλειδιά

Πειραματική μέθοδος, δείγμα, μεταβλητές, δημοσκόπηση, μελέτη περίπτωσης, παρατήρηση, ερευνητικός σχεδιασμός, συνάφεια

Στην ενότητα αυτή ορίζονται οι γενετικοί και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και αναδεικνύεται η διαφοροποίηση της συμβολής τους σε διάφορους τομείς της ανάπτυξης, μέσα από σειρά παραδειγμάτων. Μελετάται επίσης η έννοια της ωρίμανσης και των κρίσιμων περιόδων ανάπτυξης. Τέλος, παρατίθενται παραδείγματα παιδιών που μεγάλωσαν σε απομόνωση από το κοινωνικό περιβάλλον για την κατανόηση της καταστροφικής επίδρασης του στερητικού περιβάλλοντος σε όλους τους τομείς της ανάπτυξης.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας αυτής είναι η συνειδητοποίηση της πολυπλοκότητας της αλληλεπίδρασης γενετικών και περιβαλλοντικών μεταβλητών κατά τη διαδικασία της ανάπτυξης και η κατανόηση της φύσης αυτής της αλληλεπίδρασης.

Λέξεις Κλειδιά

Κληρονομικότητα, περιβάλλον, γενετικοί παράγοντες, ωρίμανση, κρίσιμη περίοδος, «άγρια» παιδιά, περιβαλλοντιστής, εμπειριστής, προδιάθεση

Στην ενότητα αυτή περιγράφεται η βασική λειτουργία των ανθρώπινων αισθητηριακών συστημάτων, ορίζεται η έννοια της αντίληψης και επιχειρείται η διαφοροποίηση της αίσθησης από την αντίληψη. Αναλύεται η σχέση ανάμεσα στη φυσική ενέργεια και την ανθρώπινη εμπειρία και εξηγείται η διαδικασία προσαρμογής των αισθήσεων στο φυσικό περιβάλλον. Στη συνέχεια περιγράφονται οι βασικές αρχές της αντιληπτικής οργάνωσης σύμφωνα με τη μορφολογική ψυχολογία και εξηγούνται οι παράγοντες που επηρεάζουν την αντίληψη. Τέλος παρουσιάζονται και αναλύονται οι πιο ενδιαφέρουσες αντιληπτικές πλάνες.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας αυτής είναι η κατανόηση των διαφορών ανάμεσα στην αίσθηση και την αντίληψη και η εξοικείωση με τις βασικές αρχές αντιληπτικής οργάνωσης, των παραγόντων που την επηρεάζουν και τις αντιληπτικές πλάνες.

Λέξεις Κλειδιά

Αίσθηση, αισθητηριακό σύστημα, εθισμός, αντίληψη, αντιληπτική οργάνωση, αντιληπτική πλάνη, μορφολογική ψυχολογία

Στην ενότητα αυτή ορίζεται αρχικά η έννοια της προσοχής. Στη συνέχεια, γίνεται εκτενής αναφορά στην επιλεκτική και τη συντηρούμενη προσοχή, στα μοντέλα ερμηνείας τους, στις ερευνητικές μεθόδους μελέτης τους και στους παράγοντες που επηρεάζουν τη λειτουργία τους. Επίσης, συσχετίζεται η γνωστική λειτουργία της προσοχής με την εγρήγορση του εγκεφάλου και εξηγείται ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει στη διαδικασία της μάθησης.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας αυτής είναι η κατανόηση των ειδών προσοχής, των παραγόντων που επηρεάζουν αυτή τη γνωστική λειτουργία και το ρόλο που διαδραματίζει στη μάθηση.

Λέξεις Κλειδιά

Επιλεκτική προσοχή, συντηρούμενη προσοχή, μοντέλο φίλτρου, εγρήγορση εγκεφάλου, φαινόμενο «κοκτέιλ πάρτι», διχωτική ακοή

Στην ενότητα αυτή ορίζεται αρχικά η έννοια της μάθησης και παρουσιάζεται αναλυτικά η θεωρία της κλασικής εξαρτημένης μάθησης μέσα από τα πειράματα του Pavlov. Επίσης αναφέρονται οι εφαρμογές της θεωρίας αυτής σε ποικίλους τομείς της ψυχολογίας. Στη συνέχεια, παρουσιάζεται αναλυτικά η θεωρία της συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης, μέσα από τα πειράματα του Thorndike, του Skinner και του Watson.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας αυτής είναι η κατανόηση της γενικότερης έννοιας της μάθησης και η εξοικείωση με τα βασικά πειράματα του συμπεριφορισμού σχετικά με το θέμα αυτό και με τις δύο θεμελιώδεις θεωρίες της κλασικής και της συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης.

Λέξεις Κλειδιά

Κλασική εξαρτημένη μάθηση, συντελεστική εξαρτημένη μάθηση, συνεξάρτηση, απόσβεση, αυθόρμητη ανάκτηση, γενίκευση ερεθίσματος, διάκριση ερεθίσματος,  ενίσχυση, Pavlov, Watson, Thorndike, Skinner

Στην ενότητα αυτή περιγράφονται αρχικά οι πιθανές συνέπειες της ανθρώπινης συμπεριφοράς και ο ρόλος τους στην εκ νέου διαμόρφωσή τους στα πλαίσια των θεωριών του συμπεριφορισμού. Επίσης εξηγούνται τόσο τα είδη της ενίσχυσης όσο και τα είδη της τιμωρίας. Τέλος, παρουσιάζονται δύο ακόμη κλασικές θεωρίες μάθησης και τα αντίστοιχα πειράματα που τις θεμελίωσαν, η θεωρία της κοινωνικής μάθησης του Α. Bandura και η θεωρία της ενορατικής μάθησης του W. Koehler. Τέλος, γίνεται αναφορά στο ρόλο των βιολογικών παραγόντων στη μάθηση.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας αυτής είναι η κατανόηση ορισμένων βασικών εννοιών των συμπεριφοριστικών θεωριών μάθησης, όπως η ενίσχυση και η τιμωρία και η εξοικείωση με τις βασικές αρχές των θεωριών της κοινωνικής και της ενορατικής μάθησης.

Λέξεις Κλειδιά

Ενίσχυση, τιμωρία, κοινωνική μάθηση, μίμηση, ενορατική μάθηση, Bandura, Koehler

Στην ενότητα αυτή ορίζεται η έννοια του συναισθήματος και περιγράφονται τα πρωτογενή και δευτερογενή συναισθήματα, οι διαστάσεις τους και ο λειτουργικός τους ρόλος. Επίσης συζητείται η εγγενής βάση έκφρασης των βασικών συναισθημάτων. Στη συνέχεια, ορίζεται η έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης και αντιπαραβάλλεται με την πρακτική και αφηρημένη νοημοσύνη. Τέλος, περιγράφονται οι διαστάσεις της  συναισθηματικής νοημοσύνης και η επίδρασή της σε διάφορους τομείς της ζωής του ανθρώπου. Επίσης, τονίζεται η δυνατότητα εκπαίδευσης των ατόμων στη βελτίωση της συναισθηματικής τους νοημοσύνης.

Στόχοι Ενότητας

Βασικός στόχος της ενότητας αυτής είναι η κατανόηση της λειτουργικότητας των συναισθημάτων και η εξοικείωση με την έννοια και το περιεχόμενο της συναισθηματικής νοημοσύνης στη ζωή του ατόμου.

Λέξεις Κλειδιά

Συναίσθημα, συναισθηματική νοημοσύνη, E.Q., Goleman